Unutturulmuş bir kahraman: Nuri Killigil Paşa
Gözükara bir subay, idealist bir memleket sevdalısı. Hayatı silahlarla geçmiş, gerçek bir silahşor, Türk savunma sanayisinin temellerini atan, itilmiş, horlanmış ve unutulmuş, unutturulmuş bir kahraman: Enver paşa’nın öz kardeşi Nuri Killigil paşa…
Henüz 29 yaşındayken kafkas islam ordusu komutanı olarak, Ermenilerin ve Rusların işgalindeki bakü’yü kurtardı. bu zaferden sonra Azerbaycanlılar tarafından adına destanlar yazıldı, şarkılar bestelendi (çırpınırdı karadeniz ona yazılmıştır) ve “Bakü fatihi” olarak tanınmaya başladı.
1925 yılında Atatürk’ün imzasıyla yarbay rütbesiyle emekliliği onaylandı. 1929’da devlet tarafından istiklal madalyasına layık görüldü. Silah imal etmek en büyük hayaliydi. Gençliğinde ağabeyi Enver paşa’ya, “ağabey bırak beni silah imal edeyim.” demişti.
Açtığı fabrikada silahlar üretmeye başlıyor. tabancaları (Killigil) dünyanın en iyi 20 silahı arasında sayılıyor. Gidip Sütlüce’de muhteşem bir fabrika kuruyor. Yeni tezgâhlarla hızına hız katıyor. Nuri Killigil’in bu başarıları, Türkiye’nin milli ve yerli bir savunma sanayisi olmasını istemeyenleri rahatsız etti. Bir süre sonra Killigil, baskılardan dolayı fabrikasında silah üretilmeyeceğini açıkladı fakat üretim gizlice devam ediyordu.
2 mart 1949… saat 17.10… Killigil tesislerinde art arda üç patlama yaşanıyor. Sabotajcılar önce kimyahaneyi uçuruyor. Ardından cephane parlıyor. Bu menfur saldırıda 27 kardeşimiz şehit oluyor.
Nuri paşa’nın naaşı 20 gün sonra Haliç’te su yüzüne çıkıyor. Patlamadan sonra Nuri paşa’nın yanmış birkaç parça el, ayak ve giysisi bulunur ancak ve bunlar bir tabuta konarak toprağa verilir. Minik tabutta yatan büyük, idealist ve gözükara bir paşadır.
“ceset noksan” diyerek namazı kıldırılmıyor, kılınmasına da izin verilmiyor. Hâlbuki gıyabında bile kılınabilirdi. Hadise meclis’te (23 mart) kapalı celsede ele alınıyor. Bazı mebusların; “örtbas etmeye çalışmayın!” diye bağırdıkları işitiliyor. Meclis, tutanaklarını kilitliyor.
Kafkas islam ordusu komutanı olarak şanlı zaferler kazanmış bir savaş kahramanı, Azerbaycan Türklerini, Rus-Ermeni zulmünden kurtaran “Bakü fatihi”, Türkiye’nin ilk yerli ve milli silah üreticisi, savunma sanayinin kurucusu, ömrünü memleketine adamış bu müslüman Türk evladına bir cenaze namazı bile çok görülmüştü.
Vatan savunması için Trablusgarp’tan Bakü’ye birçok toprakta korkusuzca savaşan bir kahraman olduğu gibi, bir mühendislik dehası da olan Nuri Paşamızın tini şad, mekanı uçmağ olsun.
unutmadık vatana adanmış yürekleri!
