Piri Reis’i rahmet, minnet, saygı ve özlemle…
Piri Reis’i, vefatının sene-i devriyesinde Rahmet, minnet, saygı ve özlemle anıyoruz.
Günümüzde dahi sırrı çözülemeyen haritaları çizen büyük Türk denizcisi Piri Reis, doğum tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1470 yılları civarında, Gelibolu’da doğdu. Asıl adı Muhyiddin Piri‘dir. Babası Karamanlı Hacı Ali Mehmet’tir.
Zamanın meşhur denizcilerinden ve Osmanlı Devleti‘nin Akdeniz amirallerinden Kemal Reis’in yeğenidir.
İbniKemal, Gelibolu’da doğup büyüyen çocuklar için şöyle der;
– “Gelibolu’da doğup büyüyen çocuklar, timsah gibi su içinde büyürler. Beşikleri ecel tekneleridir. Sabah ve akşam gemilerin silsile-i avazesiyle uyurlar.”
Pirî de çocukluk yaşını aştıktan sonra, kendisini amcası Kemal Reis‘in gemilerinde buldu.
11 yaşından itibaren 14 yıla yakın aralıksız olarak onun bütün seferlerine katıldı.
Akdeniz’in bütün ada, körfez ve limanlarını dolaştı. İtalya ve İspanya’ya gitti.
Bir süre sonra amcasının donanmasında bir savaş gemisine kaptan olan Pirî, onun bir deniz kazasında vefatından sonra, bir süre Gelibolu‘da kaldı ve bu arada dünya haritalarının birincisini hazırladı.
Kendisine 1517’de, Mısır fethine katılacak Osmanlı donanmasında filo kumandanlığı görevi verildi.
Mısır, Osmanlı idaresine girdikten sonra, bir filo ile İskenderiye’ye giden Osmanlı hükümdarı Yavuz Sultan Selim‘i şahsen tanıma imkanı bulan Pirî Reis, hazırladığı dünya haritasını kendisine takdim ederek büyük ilgi gördü.
Gelibolu’ya döndüğünde, denizcilikle ilgili topladığı notlarını derlemeye çalışan Pirî Reis, 1523’te, (Kanunî zamanında) #Rodos‘un fethine katılan donanmada göreve çağrıldı.
Kitabı Bahriye
1524’te Mısır seyahati sırasında, Sadrazam Makbul İbrahim Paşa’ya kılavuzluk eden Pirî Reis, bu yolculukta Paşa ile yakından tanışma fırsatı buldu.
İbrahim Paşa sefer sırasında, Reis’in hazırladığı Bahriye kitabının önemini anladı ve kendisine bu müsveddeleri kitap haline getirmesini tavsiye etti.
Pirî Reis seyahat dönüşünde, bu sözlerin de teşvikiyle, Kitab-ı Bahriye’yi düzenledi ve onu temize çekerek İbrahim Paşa aracılığıyla 1526’da Kanuni Sultan Süleyman‘a takdim etti. Kitab-ı Bahriye’nin asıl konusu, Ege ve Akdeniz kıyıları ve adalarıdır.
Piri Reis, Kitab-ı Bahriye’sinin 6. sayfasında şöyle söyler;
– “… Bu fenni bilen kardeşler, bu kitabı inceler ve işlerinde kullanırlarken, beni hayır duadan unutmayalar.”
Pirî Reis, 1547’de Kızıldeniz ve Hint Kaptanlığı görevine getirildi. 1548’de Aden‘i aldı. Bölgeyi Portekizlilerden temizledi. 1551’de Hürmüz seferine çıktı.
Bu büyük denizci ve bilim adamımız, 1554’de büyük bir entrikaya kurban giderek 84 yaşında iken Mısır’da idam edildi.
Kâtip Çelebi, ilk deniz tarihi kabul edilen ünlü eserinde;
– “Pirî Reis’in katlinin haksız yere olduğu bilahare meydana çıkmıştır. Sebepleri çoktur. En önemlisi Kubat Paşa‘ya (zamanın Basra valisi) para yedirmemesidir. Zamanın rezaletine kurban gitmiş çok ender yetişir bir vücuttur.” ifadesini kullanır.
